Haćki – Regresja muraw kserotermicznych
- Czas trwania projektu
- 1969 – obecnie
- Koordynator projektu:
- Prof. dr hab. Bogdan Jaroszewicz (2005-obecnie) Prof. dr hab. Janusz B. Faliński (1969-2004);
Przedmiotem badań są przemiany muraw kserotermicznych na stoliwach kemowych wobec zmiany presji zoo-antropogenicznej. Badaniami objęto murawy kserotermiczne porastające jedno z najlepiej wykształconych i zachowanych stoliw kemowych na Równinie Bielskiej. Do lat 70. XX wieku murawy wykorzystywane były rolniczo, a główną formą użytkowania terenu był intensywny wypas. Współcześnie murawy wchodzą w skład obszaru Natura 2000 „Murawy w Haćkach” (157 ha). Celem utrzymania unikatowych walorów przyrodniczych obiektu, na części muraw przywrócono wypas oraz ekstensywne koszenie użytków zielonych.
W roku 1969 założono w murawach porastających kemy 17 stałych powierzchni badawczych (każda o wielkości 25m2) i dodatkową powierzchnię w roku 1989 w zapustach jarzębinowych, ukształtowanych na mezofilnej łące.
Skutkiem stopniowego ograniczenia wypasu jest zanik typowych elementów ciepłolubnych i wchodzenie na ich miejsce mezofilnych gatunków łąkowych i gatunków ubikwistycznych. Murawy kserotermiczne na stokach zmieniają się w zapusty leśne z brzozą, sosną i osiką, a w położeniach eksponowanych ku północy – w zapusty leśne z jarzębiną i olszą czarną. Na tych samych stałych powierzchniach w latach 1969-70 badano eksperymentalnie zjawisko epiantropochorii, czyli przenoszenia nasion i owoców na odzieży człowieka.
Stanowisko zostało również przebadane pod względem geologicznym i archeologicznym przez pracowników naukowych Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie i Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie.
Adamowski W., Kwiatkowska-Falińska A., Sondej I., Wołkowycki D. 2010. Haćki i Jelonka – ślady historycznych i współczesnych przekształceń roślinności przedpola Puszczy Białowieskiej. In: Planta in vivo, in vitro et in silico. Z Mazowsza na Polesie i Wileńszczyznę. Zróżnicowanie i ochrona szaty roślinnej pogranicza Europy Środkowej i Północno-Wschodniej. A. Obidziński red. Polskie Towarzystwo Botaniczne – Zarząd Główny, Warszawa: 237-249.
Kwiatkowska-Falińska A.J., Faliński J.B. 2008. Flora and habitat of potato pits on kame hills in north-eastern Poland. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 77,1: 53–58.
Kwiatkowska-Falińska A.J., Faliński J.B. 2007. Conditions of the occurrence of Anemone sylvestris in a kettle hole in north-eastern Poland. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 76,2: 133–140.
Faliński J.B., Ber A., Kobyliński Z., Kwiatkowska-Falińska A.J. (red.) 2005. Haćki. Zespół przyrodniczo-archeologiczny na Równinie Bielskiej. BSG UW, PIG w Warszawie, IAiE PAN w Warszawie, ZEiOP UW.
Faliński J.B. 1972. Antropochoria w murawach kserotermicznych w świetle badań eksperymentalnych. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 41,3: 287-305.
Faliński J.B. 1972. Antropogeniczne zagrożenie i program ochrony muraw kserotermicznych na kemach w północnej części Równiny Bielskiej. In: Synantropizacja szaty roślinnej. IV. Synantropizacja szaty roślinnej w parkach narodowych i rezerwatach przyrody – Phytocoenosis 1.4. J.B. Faliński red. Białowieska Stacja Geobotaniczna UW, Białowieża: 287-305.
