Projekty

KlimaVeg - wpływ zmian klimatu na zasięgi gatunków i skład gatunkowy zespołów roślinnych umiarkowanej, borealnej i alpejskiej strefy klimatycznej

Czas trwania projektu
01.03.2014-28.02.2017 (36 miesięcy)
Skład konsorcjum:
Koordynator projektu:
prof. dr hab. Bogdan Jaroszewicz (Uniwersytet Warszawski)
Strona www projektu:
www.klimaveg.pl
Opis projektu

Zasięgi geograficzne wielu gatunków przesunęły się w kierunku wyższych szerokości geograficznych lub większych wysokości w górach jako odpowiedź na postępujący wzrost temperatur powietrza i zmiany charakterystyk (ilości, intensywności, rodzaju i rozmieszczenia w czasie) opadów. Reakcja gatunku na zmiany klimatyczne, wyrażona w zmianie zasięgu występowania, zależy od biologii gatunku (zdolność do rozprzestrzeniania, obecność gatunków symbiotycznych, itp.) oraz czynników antropogenicznych (zmiany sposobu użytkowania terenu, fragmentacja siedlisk, przerwanie korytarzy ekologicznych). Skuteczna ochrona różnorodności biologicznej wymaga lepszego poznania  interakcji pomiędzy klimatem a rozmieszczeniem gatunków. W tym celu potrzebne są szczegółowe dane o tym, jak gatunki i zbiorowiska roślinne reagują na obecne, stosunkowo gwałtownie zachodzące, zmiany klimatyczne. Zarówno Polska jak i Norwegia mają duże tradycje badań fitosocjologicznych oraz dysponują unikalnymi zespołami leśnych długoterminowych poletek doświadczalnych. W KlimaVeg dokonano powtórzenia badań fitosocjologicznych na powierzchniach sprzed kilkudziesięciu lat założonych w arktycznych, górskich i leśnych ekosystemach w celu określenia zmian, które zaszły w tym czasie w zasięgach geograficznych gatunków i składach gatunkowych zbiorowisk. Dane dla regionów alpejskich i arktycznych pochodzą z wysp Jan Mayen i Svalbard oraz szczytów gór kontynentalnej Norwegii oraz z polskiej i słowackiej części Tatr. Badania w ekosystemach leśnych zostały przeprowadzone na powierzchniach rozmieszczonych w gradiencie klimatycznym przebiegającym z północy na południe Norwegii oraz w Puszczy Białowieskiej.

Publikacje powstałe w ramach projektu

Czortek P., Delimat A., Dyderski M.K., Zięba A., Jagodziński A.M., Jaroszewicz B. 2020. Population and community-level compositional patterns shape realized niche of the rare arctic-alpine species Carex lachenalii Schkuhr. Nordic Journal of Botany 38,5.  DOI: 10.1111/njb.02522

Łubek A., Kukwa M., Czortek P., Jaroszewicz B. 2020. Impact of Fraxinus excelsior dieback on biota of ash‑associated lichen epiphytes at the landscape and community level. Biodiversity and Conservation 29: 431-450. DOI: 10.1007/s10531-019-01890-w

Łubek A., Kukwa M., Czortek P., Jaroszewicz B. 2019. Lichenicolous fungi are more specialized than their lichen hosts in primeval forest ecosystems, Białowieża Forest, northeast Poland. Fungal Ecology 42: 100866. DOI: 10.1016/j.funeco.2019.100866

Czortek P., Eycott A.E., Grytnes J.-A., Delimat A., Kapfer J., Jaroszewicz B.  2018. Effects of grazing abandonment and climate change on mountain summits flora: a case study in the Tatra Mts. Plant Ecology 219,3: 261–276. DOI: 10.1007/s11258-018-0794-6

Czortek P., Delimat A., Dyderski M.K., Zięba A., Jagodziński A.M., Jaroszewicz B. 2018. Climate change, tourism and historical grazing influence the distribution of Carex lachenalii Schkuhr – A rare arctic-alpine species in the Tatra Mts. Science of the Total Environment 618: 1628–1637. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2017.10.001

Czortek P., Kapfer J., Delimat A., Eycott A.E., Grytnes J.-A., Orczewska A., Ratyńska H., Zięba A., Jaroszewicz B. 2018. Plant species composition shifts in the Tatra Mts as a response to environmental change: a resurvey study after 90 years. Folia Geobotanica 53: 333–348. DOI: 10.1007/s12224-018-9312-9

Czortek P., Ratyńska H., Dyderski M.K., Jagodziński A.M., Orczewska A., Jaroszewicz B. 2018. Cessation of livestock grazing and windthrow drive a shift in plant species composition in the Western Tatra Mts. Tuexenia 38: 177–196. DOI: 10.14471/2018.38.008

Ertz D., Guzow-Krzemińska B.,  Thor G., Łubek A., Kukwa M. 2018. Photobiont switching causes changes in the reproduction strategy and phenotypic dimorphism in the Arthoniomycetes. ScientificReports 21, 8(1): 4952. DOI:10.1038/s41598-018-23219-3

Fojcik B., Zubel R., Wierzcholska S., Rosadziński S., Staniaszek-Kik M., Rusińska A., Szczepański M., Vončina G., Wolski G., Ciurzycki W., Górski W., Piwowarski B., Pawlikowski P. 2018. Materiały do brioflory rezerwatu przyrody Boczki (Puszcza Romincka). Steciana 21,4: 147–158. DOI:10.12657/steciana.021.018

Guzow-Krzemińska B., Łubek A., Kubiak D., Ossowska E., Kukwa M. 2018. Phylogenetic approaches reveal a new sterile lichen in the genus Loxospora (Sarrameanales, Ascomycota) in Poland. Phytotaxa 348 (3): 211–220 DOI:10.11646/phytotaxa.348.3.4

Jagodziński A.M., Wierzcholska S., Dyderski M.K., Horodecki P., Rusińska A., Gdula A.K., Kasprowicz M. 2018. Tree species effects on bryophyte guilds on a reclaimed post-mining site. Ecological Engineering 110: 117–127 DOI:10.1016/j.ecoleng.2017.10.015

Łubek A., Kukwa M., Jaroszewicz B., Czortek P. 2018. Changes in the epiphytic lichen biota of Białowieża Primeval Forest are not explained by climate warming. Science of the Total Environment 643: 468–478. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2018.06.222

Muggia L., Mancinelli R., Tønsberg T., Jablonska A., Kukwa M.,  Palice Z. 2018. Molecular analyses uncover the phylogenetic placement of the lichenized hyphomycetous genus Cheiromycina. Mycologia 109: 588–606 DOI:10.1080/00275514.2017.1397476

Steinbauer M.J., Grytnes J.-A., Jurasinski G., Kulonen A., Lenoir J., Pauli H., Rixen C., Winkler M., Bardy-Durchhalter M., Barni E., Bjorkman A.D., Breiner F.T., Burg S., Czortek P., Dawes M.A., Delimat A., Dullinger S., Erschbamer B., Felde V.A., Fernández-Arberas O., Fossheim K.F., Gómez-García D., Georges D., Grindrud E.T., Haider S., Haugum S.V., Henriksen H., Herreros M.J., Jaroszewicz B., Jaroszynska F., Kanka R., Kapfer J., Klanderud K., Kühn I., Lamprecht A., Matteodo M., Morra di Cella U., Normand S., Odland A., Olsen S.L., Palacio S., Petey M., Piscová V., Sedlakova B., Steinbauer K., Stöckli V., Svenning J.-C., Teppa G., Theurillat J.-P., Vittoz P., Woodin S.J., Zimmermann N.E., Wipf S. 2018. Accelerated increase in plant species richness on mountain summits is linked to warming. Nature 556: 231–234. DOI: 10.1038/s41586-018-0005-6

Wesołowski T., Wierzcholska S. 2018. Tits as bryologists: patterns of bryophyte use in nests of three species co-habiting in a primeval forest. Journal of Ornithology DOI:10.1007/s10336-018-1535-2

Ellis L.T., Ah-Peng C., Aleffi M., Baráth K., Brugués M., Ruiz E., Buck W.R., Czernyadjeva I.V., Erzberger P., Fantecelle L.B., Peñaloza-Bojacá G.F., Araújo C.A.T., Oliveira B.A., Maciel-Silva A.S., Gremmen N.J.M., Guo S.-L., Hedderson T.A., February E., Wilding N., Hugonnot V., Kırmacı M., Kürschner H., Lebouvier M., Mesterházy A., Ochyra R., Philippe M., Plášek V., Skoupá Z., Poponessi S., Gigante D., Venanzoni R., Rawat K.K., Sahu V., Asthana A.K., Sabovljević M.S., Sabovljević A.D., Schäfer-Verwimp A., Wierzcholska S. 2017. New national and regional bryophytes records, 50. Journal of Bryology 39,1: 1–17. DOI: 10.1080/03736687.2016.1259931

Ertz D., Sanderson N., Łubek A., Kukwa M. 2017. Two new species of Arthoniaceae from old-growth European forests: Arthonia thoriana and Inoderma sorediatum, and a new genus for Schismatomma niveum. Lichenologist 50(2): 161–172. DOI:10.1017/S0024282917000688

Górski P., Fudali E., Żołnierz L., Smoczyk M., Wierzcholska S., Rosadziński S., Dyderski M.K. 2017. New distributional data on bryophytes of Poland and Slovakia, 10. Steciana 21,2: 59–68. DOI:10.12657/steciana.021.007

Guzow-Krzemińska B., Maliček J., Oset M., Łubek A., Tønsberg T., Kukwa M. 2017. Lecanora stanislai, a new, sterile, usnic acid containing lichen species from Eurasia and North America. Phytotaxa 329,3: 201 DOI:10.11646/phytotaxa.329.3.1

Kapfer J., Grytnes J.-A. 2017. Large climate change, large effect? Vegetation changes over the past century in the European High Arctic. Applied Vegetation Science 20: 204–214 DOI:10.1111/avsc.12280

Kapfer J., Hédl R., Jurasinski G., Kopecký M., Schei F.H., Grytnes J.-A. 2017. Resurveying historical vegetation data – opportunities and challenges. Applied Vegetation Science 20: 164–171 DOI:10.1111/avsc.12269

Kukwa M., Czarnota P., Łubek A. 2017. Three lichen species in Buellia, Catillaria, and Cheiromycina, new to Poland. Mycotaxon 132: 177–182. DOI:10.5248/132.177

Łubek A., Kukwa M. 2017. Additions to the mycobiota of Poland. Mycotaxon 132: 183–195. DOI:10.5248/132.183

Ratyńska H., Czortek P. 2017. Stanowisko Saxifraga hirculus (Saxifragaceae) na Polanie Hawryłówka (Pasmo Gubałowsko-Spiskie, Polska południowa). Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica 24,1: 173-176.

Schei F.H., Kapfer J., Birks H.J.B., Grytnes J.-A. 2015. Stability of alpine vegetation over 50 years in central Norway. Folia Geobotanica 50,1: 39–48. DOI:10.1007/s12224-015-9209-9

Stebel A., Rosadziński S., Wierzcholska S., Zubel R., Paciorek T. 2015. New distributional data for the moss Dicranum viride in Poland. Herzogia 28: 38–43.

Guzow-Krzemińska B., Czarnota P., Łubek A., Kukwa M. 2016. Micareasoralifera sp. nov., a new sorediate species in the Micarea prasina group. Lichenologist 48(3): 161–169. DOI: 10.1017/S0024282916000050